اهمیت و برکات عزاداری عزاداری سالارشهیدان در ماه محرم (شب دوم)

شب دوم ماه محرم ۱۴۴۵ هجری قمری /۱۴۰۲ هجری شمسی

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلّیَ اللهُ عَلَى خَیرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین‏

قال سول الله (ص) : حسین منی و عن من حسین

🌙بیان احکام

یکى از مسائلى که در رابطه با خانم‏ ها در احکام شرعى مطرح است این است که نباید کارى کنند که موجب جلب توجه شود. قرآن مى ‏فرماید:

«وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیه»
و همچون دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید.

به چند نمونه از آنها اشاره مى ‏شود:
۱. آنچه جلب توجه نامحرم مى ‏شود حرام است.
۲. پوشیدن مانتوهاى کوتاه و تنگ با رنگ ‏هاى شاد به نوعى که جلب توجه نامحرم کند حرام است.
۳. عطر زدنى که موجب جلب توجه نامحرم شود حرام است.
۴. پوشیدن لباس نازکى که موجب جلب توجه نامحرم شود حرام است.
۵. پوشیدن کفش ‏هاى صدادار و براق براى بانوان اگر باعث جلب توجه نامحرم شود حرام است.قرآن مى ‏فرماید:
«وَ لا یضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِن لِیعْلَمَ ما یخْفینَ مِنْ زینَتِهِن»‏
و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانی شان دانسته شود.
همچنین مدل راه رفتن، نوع حرف زدن، نوع خوردن در خیابان و … نیز از این امور به حساب مى ‏آیند.

🌸شعر

باز این چه شورش است که در خلق عالم است
باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟

باز این چه رستخیز عظیم است؟ کز زمین
بى نفخ صور، خاسته تا عرش اعظم است

این صبح تیره باز دمید از کجا؟ کزو
کار جهان و خلق جهان جمله درهم است

گویا، طلوع مى‌کند از مغرب، آفتاب
کاشوب در تمامى ذرات عالم است

گر خوانمش قیامت دنیا، بعید نیست
این رستخیز عام، که نامش محرم است

در بارگاه قدس که جاى ملال نیست
سرهاى قدسیان همه بر زانوى غم است

جن و ملک بر آدمیان نوحه مى‌کنند
گویا عزاى اشرف اولاد آدم است

خورشید آسمان و زمین، نور مشرقین
پرورده کنار رسول خدا، حسین

💠داستان

ایجاد انگیزه

در حدیث مناجات حضرت موسی(ع) با خداوند آمده است که؛ حضرت موسی(ع) به درگاه خداوند متعال عرضه داشت:
پروردگارا! چرا امّت محمّد(ص) را بر سایر امتها برتری دادی؟!
خداوند فرمود:
به خاطر ده خصلت.
موسی(ع) عرض کرد: آن ده خصلت چیست تا به بنی اسرائیل دستور دهم انجام دهند؟
خطاب رسید آن ده خصلت عبارتند از:
نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، نماز جمعه، نماز جماعت، قرآن، علم و عاشورا.
قالَ موسی یا ربِّ و ما العاشوراءُ؟
قال: البکاءُ و التباکی علی سبطِ محمّدٍ(ص) و المرثیهُ و العزاءُ علی مصیبهِ ولدِ المصطفی(ص)
موسی(ع) عرض کرد:
پروردگارا عاشورا چیست؟
فرمود: گریه کردن یا تباکی کردن و روضه خوانی و عزاداری بر مصیبت فرزند مصطفی(ص) است.
ای موسی! در آن زمان هیچ بنده ای نیست که گریه یا تباکی کند در عزای فرزند پیامبر(یعنی حسین بن علی) مگر این بهشت برای او حتمی است و هیچ بنده ای نیست که مقداری از مالش را در راه محبّت فرزند پیامبر(ص) انفاق کند از طریق طعام دادن یا غیر آن مگر این که خداوند متعال در دنیا به هر درهمی هفتاد درهم به او برکت عنایت می کند و سرانجام به فضل خدا وارد بهشت می شود و گناهانش آمرزیده می گردد.
بعزّتی و جَلالی ما مِن رجُلٍ او امرأهٍ سَال و دمَع عَینَیه فی یومَ عاشوراء، قطرهً واحدهً الّا و کتَب لَه اَجرَ مائهَ شهیدٍ
به عزت و جلالم قسم که هیچ مرد و زنی نیست که در روز عاشورا و غیر عاشورا برای امام حسین(ع) قطره اشکی بریزد مگر این که برای او ثواب صد شهید نوشته می شود.(۱)

🔶تبیین موضوع
امامان شیعه شیعیان را به سوگواری و عزاداری برای امام حسین(ع) و مادحین و شاعران را به مرثیه‌گوئی و گریاندن مردم تشویق می‌کردند
چنان‌که امام صادق(ع) سرودن شعر برای امام حسین(ع) و گریاندن مردم را باعث ورود به بهشت دانسته است.آن حضرت در روز عاشورا در منزل خود مراسم عزا برپا می‌کرد و بستگان و اصحاب خود را بدان دعوت می‌نمود.
در دو بخش به فلسفه و آثار عزاداری می پردازیم

🟩فلسفه عزاداری

🟢تجلیل از مجاهدت امام حسین(ع) و تعظیم شعائر الهی

اساساً سوگوارى در مرگ اشخاص یک نوع تعظیم و احترام به آنان و رعایت موقعیّت و شخصیّت ‏شان محسوب مى‏ شود و سوگوارى در مرگ مردان الهى، از مصادیق بارز تعظیم شعائر الهى بوده و تجلیل از عقیده و راه و رسم و مجاهدت و تلاش آنان محسوب مى ‏شود.
اقامه عزادارى براى امام حسین(ع) آن شخصیّت ممتاز و بى نظیرى که خود از خاندان عصمت و طهارت بود و از اولیاى الهى و امامان معصوم است، علاوه بر تجلیل از مقام آن امام، از مصادیق روشن تعظیم شعائر الهى است که در سوره حج آیه ۳۲ آمده است: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»هر کس شعائرالهى را بزرگ‏ دارد، این کار نشانه تقواى دلهاست.
➖کلمه شعائر جمع شعیره اسـت و شـعیره به معنای علامت است، و شـعائر خـدا علامت هایی است که خداوند آن ها را برای اطاعتش نصب فرموده است.
و شعائراللَّه علامت هایی است که انسان را به یاد خدا می اندازد و خاطره ای از خاطرات مقدس را در نظرها تجدید می کند.
➖به یقین، امام حسین(ع) که تمام هستى خویش را یک جا با خداوند معامله کرد و با تمام اهل بیت(ع) و فرزندان در قربانگاه عشق قدم نهاد و مخلصانه از همه چیزش در راه خداگذشت، از عظیم ترین شعائر الهى است و برپایى مجالس عزا براى آن حضرت، تعظیم یکى از بزرگترین شعایر الهى محسوب مى شود.

🟢اظهار مودت ذوی القربی

اظهار مودت و دوستی با ذوی القربی
تشویق قرآن به مودّت ودوستی با خویشاوندان پیامبر، دلیل دیگر براى عزاداری است. خداوند در سوره شوری آیه ۲۳ از قول پیامبر مى ‏فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى»؛ بگو من از شما اجر رسالت‏ جز این نخواهم که مودت و محبت مرا در حقّ خویشاوندان منظور دارید.
در آیه فوق، مودت و دوستی خویشاوندان پیامبر(ص) مزد رسالت آن حضرت معرفی شده است. مقصود از قربی (خویشاوندان) در این آیه همان کسانی‌اند که آیه تطهیر در مورد آنان نازل شده است. هنگامی که آیه «لْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏» نازل شد، عده ای به پیامبر(ص) گفتند: این خویشاوندان شما که مودّت آنان بر ما واجب شده، چه کسانی‌ اند؟ پیامبر(ص) پاسخ داد: علی، فاطمه و دو پسرشان(ع)».
فـلسفه گـریه بر امام حسین (ع) و اقامه عزا برای مصائب ایشان، اظهار ارادت به پیامبر (ص) و اهـل بـیت (ع) آن بزرگوار است.
➖امام صادق (ع) می فرمایند:
« وما عین أحب إلى الله ولا عبره من عین بکت ودمعت علیه، وما من باک یبکیه إلا وقد وصل فاطمه وأسعدها علیه و وصل رسول الله (ص) وأدى حقنا، و ما من عبد یحشر إلا و عیناه باکیه إلا الباکین على جدی فإنه یحشر و عیناه قریره، والبشاره تلقاه والسرور على وجهه، والخلق فی الفزع، وهم آمنون، والخلق یعرضون وهم حداث الحسین (ع) تحت العرش، وفی ظل العرش لا یخافون سوء الحساب یقال لهم: ادخلوا الجنه، فیأبون، ویختارون مجلسه وحدیثه، وإن الحور لترسل إلیهم: إنا قد اشتقناکم مع الولدان المخلدین، فما یرفعون رؤوسهم إلیهم لما یرون فی مجلسهم من السرور والکرامه»
هیچ چشمی در نزد خداوند محبوب تر از آن چشمی نیست که بر آن بزرگوار (حسین) گریه کند و هیچ اشکی از چشمی بر رخساره ای جاری نمی شود بر آن مظلوم، مگر آنکه یاری کرده است فاطمه را به گریه خود ویاری کرده است پیغمبر خدا را و ادا کرده است حق ما اهل بیت را و هیچ بنده ای محشور نمی شود مگر اینکه چشمی گریان داشته باشد مگر کسانی که برای جدم گریسته اند که آنها در حالی محشور می شوند که بشارت رسیده است بدانها و سرور در صورتشان است و مردم آه و زاری می کنند و آنها در امانند، و حدیث گویان حسین زیر عرش نشسته اند و در سایه عرشند و از حساب بد باکی ندارند و به آنها گفته می شود به بهشت داخل شوید ولی آنها ابا می کنند و آنها مجلس حدیث امام حسین را طلب می کنند و حوریان پیغامشان می دهند ما و غلامان بسیار مشتاقیم به شما ولی آنها سرهایشان را بالا نمی آورند از فرط لذت و کرامتی که آنها در مجلس می ببینید.(۲)

🟢موعظه در قالب عزاداری
آیه اول: «وَ کلاًّ نَقُصُّ عَلَیک مِنْ أَنْباءِ الرُّسُلِ ما نُثَبِّتُ بِهِ فـُؤادَک وَ جاءَک فِی هذِهِ الْحَقُّ وَ مَوْعِظَهٌ وَ ذِکری لِلْمُؤْمِنِین»(هود/۱۲۰)
و هر یک از سرگذشت های پیامبران [خـود] را که بـر تـو حکایت می کنیم، چیزی است که دلت را بدان استوار می گردانیم و در این ها حقیقت برای تو آمده و برای مؤمنان اندرز و تذکری اسـت.
👈 طبق آیه فوق همه داستان هایی که از پیامبران نقل شده برای آن است که قلب انسان استوار و محکم و آرام گردد و با یادآوری این داستان ها موعظه و یادآوری برای مؤمنان حاصل شود.

🟦آثار و برکات عزاداری امام حسین (ع)

🔵 آمرزش گناهان
اوّلین نتیجه عزاداری‌، آمرزش گناهان است. طبق روایات، اگر کسی وارد جلسه عزای امام حسین «ع» شود و عزاداری کند، گناهان او آمرزیده می‌شود. چنانکه از پیامبر«ص» و ائمّه طاهرین(ع) روایاتی در اهمیّت عزاداری و اینکه گریه بر مصائب اهل بیت(ع) بهشت را واجب می‌گرداند، وارد شده است.
➖امام صادق(ع) فرمود:
«انَّ الحُسَینَ بنَ عَلِی (ع) عِندَ رَبِّهِ (عَزِّوجَلَّ)، ینظُرُ الی مَوضِعِ مُعَسکرِهِ، و مَن حَلَّهُ مِنَ الشُّهَداءِ مَعَهُ، و ینظُرُ الی زُوّارِهِ، و هُوَ اعرَفُ بِحالِهِم، و بِاَسمائِهِم و اسماءِ آبائِهِم، و بِدَرَجاتِهِم و مَنزِلَتِهِم عِندَ اللّهِ (عَزَّوجَلَّ) مِن احَدِکم بِوَلَدِهِ، و انَّهُ لَیری مَن یبکیهِ، فَیستَغفِرُ لَهُ، و یساَلُ آباءَهُ (ع) ان یستَغفِروا لَهُ».
حسین بن علی (ع) در پیشگاه پروردگارت، به اردوگاهش و هر شهیدی که با او در آن بوده، نگاه می‌اندازد و به زائرانش نیز نگاه می‌کند و او به حال آنها و به نامشان و نام پدرانشان و درجاتشان و جایگاهشان در پیشگاه خدای (عزوجل)، داناتر از هر یک از شما به حال فرزندش است و او گریه کننده‌اش را می‌بیند و برایش درخواست آمرزش می‌کند و از پدرانش (ع) درخواست می‌کند که برای او درخواست آمرزش کنند.(۳)

🔵کسب ثواب فراوان
در روایات معصومین«ع» برای عزاداری‌ و زیارت امام حسین(ع)، ثواب حج و عمره بیان شده است. حتّی در روایات آمده است که افضل از همه اعمال است.
➖امام باقر (ع)پس از شنیدن سروده های «کمیت» درباره اهل بیت، گریست و سپس فرمود :
«ما مِنْ رَجُلٍ ذکَرَنا اَوْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ یَخْرُجُ مِنْ عَیْنَیْهِ ماءٌ ولَوْ مِثْلَ جَناحِ الْبَعوضَهِ اِلاّ بَنَى اللّهُ لَهُ بَیْتاً فى الْجَنَّهِ وَ جَعَلَ ذلِکَ الدَّمْعَ حِجاباً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النّارِ».
هیچ کس نیست که ما را یاد کند، یا نزد او از ما یاد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه ای اشک آید، مگر آنکه خداوند برایش در بهشت، خانه ای بنا کند و آن اشک را حجاب میان او و آتش دوزخ قرار دهد.(۴)

🔵عاقبت به خیری
دست عنایت امام حسین(ع) روی سر عزاداران قرار می‌گیرد و به این واسطه، از عاقبت سوء و سرنوشت بد، مصون و در امان خواهند ماند.
👌حسن عاقبت سه معنا دارد:
اوّل اینکه ذلت بعد از عزت پیدا نمی‌کند.
دوّم اینکه تا آخر عمر، حالت انحراف برای او پدید نمی‌آید
سوّم اینکه هنگام مرگ، اهل بیت(ع) را می‌بیند، آن بزرگواران به فریاد او می‌رسند و او نزد ایشان سربلند است. جلسات عزاداری، هر سه معنای حسن عاقبت‌ را برای عزاداران پدیدار می‌سازد. به تجربه هم اثبات شده افرادی که با مسجد، روحانیّت و جلسات عزاداری رابطه دارند، عاقبت به خیر می‌شوند.
👈 در ضمن کتابی چهارده داستان از عاقبت بخیران به دست امام حسین(ع) را بیان کرده ایم. اینجا (https://eitaa.com/hosseinililab/336) را ببینید

🔵استجابت دعا
از دیگر فوائد عزاداری، استحابت دعا است. بحث دعا و استجابت آن در جلسات عزاداری مفصّل است. این مطلب به تجربه بارها اثبات شده و حاکی از عنایت خاص معصومین(ع) به عزاداران است.

💠داستان
مرحوم آیت الله دستغیب«ره» نقل می‌کنند: در شیراز حصبه آمده بود و بسیاری از افراد مبتلا شده بودند. در آن زمان، حصبه دارویی نداشت و همه دم مرگ رفته بودند. آقای دستغیب از قول یکی از افرادی که خانواده او دچار حصبه شده بودند، نقل می‌کنند که گفته بود: روزی همسایه ما جلسه روضه داشت. من به آن جلسه رفتم و برای امام حسین«ع» گریه کردم و از حضرت زهرا«س» شفای زن و بچه‌ام را خواستم. وقتی به خانه آمدم، دیدم که زن و بچه‌ام نشسته و غذا می‌خورند و سالم هستند. تعجب کردم. دخترم گفت: پدر جان، حضرت زهرا«س» در این اتاق آمدند و سیاه‌پوش بودند. وقتی نشستند، به امام حسین«ع» گفتند: روی سر اینها دست بکش تا خوب شوند. امام حسین«ع» روی سر ما دست کشیدند و همه خوب شدیم، اما روی سر مادر دست نکشیدند. حضرت زهرا«س» فرمودند: چرا روی سر مادرشان دست نکشیدی؟ امام حسین«ع» فرمودند: مادر جان! او نماز نمی‌خواند. فرمودند: شوهرش شفای آنها را از من خواسته است، پس روی سر او هم دست بکش. پس آن حضرت روی سر مادرم دست کشیدند و او هم خوب شد.

💠روضه

از آیت الله میرباقری

🌺شعر
زندۀ جاویدکیست؟کشتۀ شمشیرِ دوست
آبِ حیات قلوب در دمِ شمشیر اوست
گر بشکافی هنوز،خاکِ شهیدانِ عشق
آید از آن کشتگان، زمزمۀ دوست دوست
آنکه هلاکش نمود، ساعدِ سیمینِ یار
باز به آن ساعِدَش کشته شدن آرزوست
عاشقِ وارسته را با سر و سامان چه کار؟!
قصۀ ناموس و عشق صحبت سنگ و سبوست
همه بهش می گفتن: یااباعبدالله! از مدینه خارج نشید؛ اگر هم بیرون میرید به سمت کوفه نرید؛ فرمود: جدم به من فرمود: ” اُخرُج الی العِراق؛ جدم به من فرمود: فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ یَرَاک قَتِیلاً؛ گفتن آقا اگه میرید با خودتون زن و بچه نبرید؛ اینا اسیر میشن؛ آلُ لله هستن؛ عزیزند، فرمود: جدم به من فرمود: إِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ یَرَاهُنَّ سَبَایَا،
عاشق دیدارِ دوست اوست که همچون حسین
زردی رخسار او سرخ ز خون گلوست
هر که چو او پا نهاد بر سر میدان عشق
بی سر و سامان سرش درخم چوگان چو گوست
دوست به شمشیر اگر پاره کند پیکرش
منت شمشیر دوست بربدنش مو به موست
از شما اساتید سوال می کنم معنی این جمله تو گودیِ قتلگاه همین نیست: یا غِیاثَ الْمُستَغیثینَ؟!
گر به اسیری برند عترت او دشمنان
هر چه ز دشمن بر او دوست پسندد نکوست
هرچه گفتند: حسین جان! پا تو این وادی نگذارید، زن و بچه رو برداشت؛ تاخت به سرعت آمد، نوشتند: حُر راه روبست؛ دیشب آخر شب مثل امشبی آخر شب حضرت دستور داد آب برداشتند، به سرعت مسیر و کج کرد به سمت کربلا، سر صبح نمازشو خوند باز راه رو به سرعت ادامه داد رسیدند به کربلا، بعضی نقل کردند مرکب حضرت از حرکت باز ایستاد، حُر آمد راه روبست؛ آقاجان! دیگه جلوتر حق ندارید برید؛ شریعه است، فراتِ؛ ابن زیاد منو منع کرده شما کنار آب خیمه بزنید؛ دید جدیست منع، سوال کرد: نام این سرزمین چیه غاضریه، نینوا، وقتی گفتند نام این سرزمین کربلاست فرمود: اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنَ الْکرْبِ وَ الْبَلَاءِ”
این همون سرزمینی ست که جدم از او خبر داده، همون سرزمینی ست، پدرم امیرالمومنین خبرداده، اینجا محل ریختنِ خونِ ماست.
تا آخرِ مصیبت رو گفت، به همه فهماند؛ هَاهُنَا مَحَطُّ رِحَالِنَا وَ مَسْفَک دِمَائِنَا وَ هُنَا مَحَلُّ قُبُورِنَا؛ حتی بعضی نقل کردند: این جمله هم فرمود: تو همین سرزمین زن و بچۀ ما اسیر میشن، نه فقط خون ما ریخته می شود، زینب به اسارت می رود.
بی قرار شدند اهلبیت؛ جمعشون کرد، یه نگاه بهشون کرد؛ شروع کرد گریه کردن، شکایت از بنی امیه کردن؛ آمادشون کرد؛ فرمود: پیاده بشید! همین جا ما باید به شهادت برسیم، آماده باشید، با اینکه هر لحظه، هر روز، هر شب آمادشون می کرد، ولی وقتی کار روز عاشورا دشوار شد، دید خواهرش بی قراری می کند، همه رو فرستاد تو خیمه ولی دیدن خودش از در دیگرخیمه بیرون آمد، دنبال امام حسین میدود؛ مهلاً مهلاً؛ یابنَ الزَهرا؛
نسیمی جان فزا می آید
بویِ کرب و بلا می آید.

🌺 والسلام علی من اتبع الهدی 🌺

ــــــــــــــــــــــــــــ
📎پی نوشتها
۱.مستدرک سفینه البحار، ج۷،ص۲۳۵
۲.کامل الزیارات، ص۸۰
۳.طوسی، الامالی، ص۵۴، ح ۷۴.
۴.الغدیر، ج ۲، ص ۲۰۲